ERKEK İNFERTİLTESİNDE HORMON TEDAVİSİ

Erkek üreme sisteminin işleyişi ve sperm yapımının kontrolü beyinden salgılanan hormonlar ile başlar. Beyin alt bölgesi hipotalamustan gonadotropin salgılayan hormon (GnRH) üretilir ve bu hormon yine beyinde yer alan bir salgı bezi olan hipofiz bezine etki eder. GnRH etkisi ile hipofiz bezinin ön bölümünden iki hormon salınır: Folikül uyarıcı hormon (FSH) ve Luteinize edici hormon (LH). Bu iki hormon, kan dolaşımına karışarak testise gelir ve etkilerini burada gösterirler. LH etkisi ile testiste hormon üreten hücrelerden erkeklik homonu olarak “Testosteron” ve az miktarda kadınlık hormon olarak bilinen “Östrojen” salınır. FSH ise, testiste sperm üreten kanalcıklar içindeki destek hücreleri (Sertoli hücresi) ve sperm ana hücrelerine (germ hücre=kök hücre) etki eder ve olgun sperm hücresi oluşmasını sağlar. FSH’nın sperm gelişimi üzerine etkisi testis içinde üretilen testosteron ile kontrol edilir. Çünkü testis içi testosteron düzeyi kan dolaşımındakinin 100 katıdır.

Bu sistem üzerindeki bozukluklar erkelerde hormonal infertilite nedenlerini oluştururlar. Erkekte hormonal infertiliteye yol açan durumlar şunlardır:

1. Doğuştan hormon eksikliği (hipogonadotropik hipogonadizm)
2. Hipotalamus veya hipofize yönelik ameliyat/ışın tedavisi vb
3. Bu bölgelerin tümörleri
4. Granülomatöz hastalıklar
5. Kanlanma bozuklukları
6. Tiroid bezi hastalıkları
7. Obezite

Erkek infertilitesinde hormonal tedavi yöntemi, eksik olanının yerine konulmasıdır. Bu durumlar içinde ilaç tedavisinin tek geçerli olduğu ve en iyi yanıtın elde edildiği durum doğuştan hormon eksikliği olan durum yani Hipogonadoropik Hipogonadizm olan hastalardır. Bu hastalarda testisi kontrol eden FSH ve LH eksik olduğu için testosteron salınımı olmaz ve sperm üretimi başlamaz. 

Erkek infertiltesinin tedavisinde ilaç tedavisi bu sistem temel alınarak planlanmalıdır. Dolayısı ile öncelikle testosteron düzeyini artıracak ilaç tedavisi ile testis içi testosteron düzeyi artırılır. Bu amaçla LH eş değeri hormonlar uygulanır. Testosteron seviyesi yeterli düzeye geldikten sonra FSH ilavesi ile sperm üretimi desteklenir.

Erkek infertiltesinde dışarıdan testosteron kullanılmamalıdır. Dışarıdan verilen testosteron vücudun kendi testosteron üretimini baskılar ve dolayısı ile sperm üretimi engeller.

Gerekli durumlarda testosteron salınımını uyarmak ve sperm üretimini artırmak için klomifen sitrat ve aromataz inhibitörü gibi ilaçlar da kullanılabilir.